بسیاری از افراد عاشق نگهداری از حیوانات خانگی هستند، اما به دلیل آلرژی هایی که نسبت به آن ها دارند مجبورند از این خواسته لذت بخش دوری کنند. البته تعدادی از آلرژی ها به اشتباه «آلرژی به حیوانات خانگی» نامیده می شود، زیرا منشا دیگری دارد و تعداد بسیار زیادی از آن ها نیز قابل درمان است.

حیوانات خانگی و آلرژی

هر چند ممکن است حیوانات خانگی، افراد را از تنهایی بیرون آورند، ولی همین موجودات به‌ظاهر بی‌آزار، می‌توانند اطرافیان و حتی همسایگان را دچار دردسرهای گاهی جبران‌ناپذیر کنند.

مهم‌ترین مشکلی که نگهداری از حیوانات خانگی برای بدن ایجاد می‌کند، بیماری‌های تنفسی است.

یکی از مهم‌ترین بیماری‌های تنفسی آن است که اگر فردی آلرژی یا آسم داشته باشد، با نگهداری از حیوانات خانگی احتمال بهبود نیافتنش زیاد می‌شود.

در این رابطه کودکان از حساسیت بیشتری برخوردارند. اگر کودکی از زمان طفولیت با حیوانات خانگی تماس داشته باشد، زمینه ایجاد آلرژی (حساسیت) در او بسیار زیاد می‌شود.

آلرژی به حیوانات خانگی، واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به پوست، بزاق، ادرار یا مدفوع حیوانات است. به این معنا که اگر کودکی که نسبت به حیوانات آلرژی دارد، بقایای بدن حیوان را تنفس کند یا با بزاق، مو، پوست و یا مدفوع حیوان تماس پیدا کند، سیستم ایمنی بدن او اعلام خطر کرده و هیستامین و ده ها ماده شیمیایی دیگر را برای مبارزه با ماده آلرژی‌زا آزاد می‌کند.

از سوی دیگر برخی حیوانات خانگی بیماری‌ای ایجاد می‌کنند که به آن افزایش حساسیت (Hypersensitivity pneumonitis) می‌گویند.

درصورت ابتلا به این بیماری و عدم‌ تشخیص به‌موقع و خارج‌نکردن حیوان از محیط زندگی، متأسفانه امکان از بین رفتن بافت ریه وجود دارد. این بیماری اصلا قابل درمان نیست و فرد مبتلا در نهایت با مسئله پیوند ریه مواجه خواهد شد.

بیماری دیگری که از پرندگان به انسان منتقل می‌شود پسیتاکوز است. این بیماری نیز روی دستگاه تنفسی تأثیرگذار است.
اگر کسی به حیوان خانگی وابستگی دارد، باید آزمایش‌های پوستی را جهت شناسایی مواد آلرژی‌زا انجام دهد و درصورتی که جواب این آزمایش‌ها مثبت بود، به هیچ عنوان نباید با حیوان‌خانگی در یک‌جا زندگی کند

چگونه بفهمیم که به حیوان خانگی‌ آلرژی داریم؟

نشانه‌هایی از قبیل خارش، چشم‌های اشک‌آلود و قرمز، جوش، آبریزش بینی، عطسه، سرفه یا خس‌خس سینه که در طول سال (نه صرفا فصل‌های خاص) رخ می‌دهند، می توانند نشانه‌هایی از آلرژی نسبت به حیوان خانگی ‌باشند.

حتی این نشانه‌ها ممکن است زمانی رخ دهند که شما در تماس مستقیم با حیوان نیستید، زیرا این ماده‌های آلرژی‌زا در کل محیط داخل خانه یافت می شوند.

البته تعیین اینکه آیا آلرژی ما ناشی از حیوان خانگی یا چیز دیگری است، کمی دشوار است.

نباید فراموش کرد که متأسفانه حتی زمانی که از خانه دور باشید، باز هم ممکن است نسبت به حیوان واکنش نشان دهید و درواقع دور کردن سگ یا گربه از خانه برای یک مدت آزمایشی نمی‌تواند کمک چندانی به شما کند، زیرا ممکن است بقایای بدن حیوان به اندازه کافی در خانه وجود داشته باشد که حتی وقتی که خود حیوان در خانه نیست نیز باعث بروز آلرژی شوند.

بنابراین باید مدتی طولانی از خانه دور بمانید تا مشخص شود که آیا شما در غیاب حیوان بهتر شده اید یا نه.

اگر کسی به حیوان خانگی وابستگی دارد، باید آزمایش‌های پوستی را جهت شناسایی مواد آلرژی‌زا انجام دهد و درصورتی که جواب این آزمایش‌ها مثبت بود، به هیچ عنوان نباید با حیوان‌خانگی در یک‌جا زندگی کند.
آیا می‌توان از بروز آلرژی نسبت به حیوان خانگی‌مان پیشگیری کرد؟

احتمالا نه، اما این آلرژی ها معمولا قابل درمان هستند و در کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می شوند و در بسیاری از موارد با افزایش سن رفع می شوند.
گربه

آیا حیوان‌هایی هستند که کمتر از بقیه آلرژی‌زا باشند؟

پرندگان به‌صورت کلی بسیار آسیب‌رسان هستند و در مرحله بعد سگ و گربه بیشترین آسیب را می‌توانند به دستگاه تنفسی وارد کنند.

در این بین بسیاری معتقدند که گربه‌ها، صرف‌نظر از نژادشان، به یک اندازه آلرژی‌زا هستند و اجتناب از مواد آلرژی‌زای بدن آنها دشوارتر از سگ‌ها است چرا که بقایای بدن آنها ریزتر و چسبنده‌تر از بقایای بدن سگ‌ها است و در نتیجه می‌تواند فواصل بیشتری را همراه با باد طی کند و برای مدتی طولانی‌تر به یک سطح بچسبد.

در ضمن از آنجا که گربه‌ها معمولا در حال لیسیدن موهای خود هستند، احتمال آنکه فرد با بزاق گربه (یک ماده آلرژی‌زای دیگر) تماس پیدا کند نیز بیشتر است.

حتی موش‌ها، همسترها و سایر حیوانات جونده خانگی نیز به عنوان حیوان مناسب برای افراد آلرژیک توصیه نمی‌شوند، زیرا هنگامی که این حیوان‌ها در قفس نگهداری می‌شوند، نمی‌توانند از تماس با ادرار یا مدفوع خود جلوگیری کنند؛ در نتیجه هنگامی که با پوست دست فرد تماس پیدا می‌کنند منجر به بروز آلرژی می‌شوند.

چاره کار چیست؟

توصیه بر این است که حتی‌الامکان با حیوانات خانگی زندگی نکنید.

اکثر دامپزشکان بر این باورند که اگر نزدیک شدن به یک حیوان خانگی باعث گرفتگی بینی، عطسه‌کردن و آبریزش بینی در شما می‌شود، ممکن است مجبور نباشید به دور از حیوانات خانگی زندگی کنید، چرا که برای حل این مشکل می توانید به این توصیه‌ها عمل کنید:
همیشه پس از دست زدن به حیوانات خانگی دست‌تان را بشویید و از بوسیدن یا در آغوش گرفتن آن‌ها پرهیز کنید.
برخی از این بیماران که به بیماری افزایش حساسیت مبتلا هستند، به روش‌های درمان معمول پاسخ نمی‌دهند و باید پیوند ریه انجام دهند

هر روز حیوان خانگی‌تان را برس کنید و سر موقع او را به حمام ببرید تا پوسته‌ریزی بدن او کاهش یابد. البته این کار باید توسط شخصی که آلرژی ندارد،‌ در خارج از خانه انجام شود.

به حیوانات خانگی اجازه ندهید که روی مبلمان بنشیند و در صورت لزوم، مبلمان را با پلاستیک بپوشانید.

سعی کنید غذای حیوان خانگی خود را به غذای خشک و کنسروهای مخصوص تغییر دهید تا به کاهش ریزش مو و پوسته‌ریزی از بدن آنها کمک شود.
سعی کنید در خانه از قالی و فرش استفاده نکنید.

هنگامی که هوا خوب است حیوان را در در خارج از خانه نگه دارید و اگر حیوان داخل خانه است، به او اجازه ندهید نزدیک اتاق خواب شخصی برود که دچار آلرژی است.

از فیلتر هوا یا تهویه مطبوع برای کاهش گردش مواد آلرژی‌زا در سراسر خانه استفاده کنید.
از بغل کردن حیوانات خانگی اجتناب کنند.

با جاروبرقی‌ کردن مداوم، گردگیری، و شستشو خانه را پاک نگه دارید.

درمان حساسیت تنفسی چگونه است؟

مهم‌ترین و نخستین قدم در درمان حساسیت‌های تنفسی آن است که عامل ایجاد‌کننده حساسیت را از محیط زندگی خود دور کنید. بنابراین حیوان خانگی نباید به این افراد نزدیک شود، سپس بر حسب میزان و شدت بیماری اقدامات درمانی صورت می‌گیرد.

برای حساسیت‌های ابتدایی از ترکیبات آنتی‌هیستامین استفاده می‌شود و در مراحل شدید‌تر بیماری، از ترکیبات کورتون‌ استنشاقی استفاده می‌شود.

برخی از این بیماران که به بیماری افزایش حساسیت مبتلا هستند، به روش‌های درمان معمول پاسخ نمی‌دهند و باید پیوند ریه انجام دهند.

آشنائی با خطرات حیوانات خانگی برای سلامت انسان

بررسی آمارهای موجود حاکی از آن است که نگهداری از سگ های خانگی رتبه اول را در میان ارقام ارائه شده دفتر بررسی مبارزه و مراقبت بیماری های دامی دارد و سالانه برای بیش از ۴۰۰ هزار قلاده سگ واکسن تزریق می شود و گربه به عنوان دیگر حیوان خانگی پر طرفدار درصد کمتری را نسبت به سگ به خود اختصاص می دهد.

با توجه به آمارهای اعلام شده میزان نگهداری از حیوانات خانگی در ایران روند رو به افزایشی داشته است. مهم ترین و متداول ترین بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان در کشور ما هاری ، کیست هیداتیک ، تب مالت ، سیاه زخم و... است که می توان به آنها اشاره کرد. البته بیماری هایی همچون جنون گاوی ، تب کریمه کنگو و آنفلوانزای پرندگان را نیز نباید نادیده بگیریم ، چرا که خطر ورود و شیوع آنها همواره ما را تهدید می کند. تا کنون ۸۵۰ بیماری قابل انتقال بین حیوان و انسان شناسایی شده است . تعجب نکنید این رقمی است که مطمئناً در سال های بعد بیشتر و بیشتر خواهد شد.

با توجه به اهمیت بیماری های قابل انتقال بین حیوان و انسان، اطلاع رسانی و ارتقای سطح آگاهی جامعه در این زمینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است . اغلب کارشناسان و متخصصان دامپزشکی با بیان این مطلب که هر روز بر تعداد افرادی که به نگهداری حیوانات خانگی رو می آورند، اضافه می شود، تأکید می کنند: در تمام جوامع مهم ترین مشکلی که در این زمینه مطرح می شود، مسئله بیماری های مشترک بین حیوان و انسان است .

به هر حال نگهداری حیوان در منزل بیشتر از آنکه نفع داشته باشد، ضرر دارد. اصولا زندگی انسان و حیوان در کنار یکدیگر با توجه به مسائل بهداشتی نمی تواند ایده ای مناسب باشد. بسیاری از بیماری ها بین انسان و حیوان مشترک هستند و به راحتی از حیوان به انسان سرایت می کند. در بعضی از موارد بیماری خاصی در حیوان می تواند انسان را از پا در آورد.

موارد دیگری نیز وجود دارد که ثابت می کند، حیوان نمی تواند در محیطی زندگی کند که انسان در آن قدم گذاشته است . به عنوان مثال ریزش موی گربه می تواند حساسیتی خطرناک را در انسان به همراه داشته باشد. فراموش نکنیم انسان و حیوان وجه مشترکی در بهداشت ندارند، چون حیوان فاقد شعور و درک است و برایش فرقی نمی کند که در ظرف غذای شما اجابت مزاج کند یا در توالت فرنگی ! مهم ترین بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان در کشور ما عبارتند از:

▪ هاری

بسیاری از مردم بر این باورند که انسان تنها از طریق گازگرفتن سگ هار به بیماری هاری مبتلا می شود، در حالی که گاز گرفتن حیواناتی همچون گربه ، خفاش ، موش و گرگ نیز می تواند منجر به هاری شود.

در مورد هاری بهترین راه پیشگیری واکسیناسیون حیوانات خانگی است . البته در سال های اخیر برای واکسینه کردن حیوانات وحشی و همچنین سگ های ولگرد که به صورت دسته جمعی در اطراف شهرها دیده می شوند نیز اقداماتی صورت گرفته است . به هر حال اگر انسانی توسط حیوانی مشکوک گاز گرفته شد، باید بلافاصله از سرم ضد هاری استفاده شود و به یاد داشته باشید که تزریق به موقع این سرم می تواند از مرگ فرد جلوگیری کند.

▪ کیست هیداتیک

ایجاد کیست هیداتیک در اثر ورود تخم های انگل اکینوکوکوس (موجود در مدفوع سگ ) به دستگاه گوارش انسان صورت می گیرد. این کیست ها بسته به اینکه در ریه ، کبد، مغز یا هر بافت دیگری ایجاد شده باشند، قادر به بروز عوارض مختلفی هستند و برای برداشتن آنها نیاز به عمل جراحی است . درمان ضد انگل دوره ای حیوان خانگی (سگ )، رعایت بهداشت فردی و نیز ضدعفونی کردن سبزیجات مصرفی از موارد پیشگیری است .

▪ توکسوپلاسموز

انگل خونی توکسوپلاسموز در اکثر گربه های ولگرد مشاهده می شود و درصورت خارج شدن گربه خانگی از منزل و معاشرت با گربه های ولگرد احتمال آلوده شدن آن بسیار است . چنین گربه ای باید به صورت دوره ای تحت درمان باشد. اگر چه در انسان عوارض آن خفیف است ، ولی در خانم های باردار می تواند منجر به سقط جنین شود.

▪ بیماری خراش پنجه گربه

به طور معمول، زیر ناخن گربه یک سری میکروب وجود دارد که درصورت چنگ زدن گربه، این میکروب ها از طریق خراش وارد بدن شده و باعث بروز این بیماری می شوند. در این بیماری انسان تا ۳ روز متوالی تب می کند و گاهی نیز دچار تهوع و سردرد می شود.

▪ تب طوطی

تب طوطی نوعی بیماری است که از طریق پرندگان گروه منقار طوطی ها به انسان منتقل می شود. البته دیگر پرندگان نیز درصورت ابتلا به تب روده (به خصوص در تابستان )، با دفع باکتری سالمونلا از طریق مدفوع می توانند موجب به خطر افتادن سلامتی انسان ها، خصوصا افراد ضعیف و بچه ها شوند. خوشبختانه این بیماری درمان پذیر است و بیشتر در اثر عدم رعایت بهداشت در اماکنی همچون رستوران ها به انسان منتقل می شود.

● راهکارها

آلرژی به حیوانات خانگی می تواند باعث علائمی از جمله عطسه، سرفه و خارش و آبریزش چشم ها شود.پیش از آنکه به عنوان آخرین چاره به فکر خلاص شدن از حیوان تان بیفتید این توصیه ها را به کار ببندید:

▪ سعی کنید حیوان را در هنگامی که هوا مناسب است در خارج از خانه نگهدارید. اگر حیوان داخل خانه است، به او اجازه ندهید نزدیک اتاق خواب شخصی برود که دچار آلرژی است.

▪ از صافی هوا یا تهویه مطبوع برای کاهش گردش مواد آلرژی زا در سراسر خانه استفاده کنید.

▪ در جارو برقی از فیلترهای HEPA استفاده کنید.

▪ افراد دچار آلرژی باید از گرداندن و در آغوش گرفتن حیوانات خانگی اجتناب کنند.

▪ با جارو کردن مداوم، گردگیری و شست وشو خانه را پاک نگه دارید.

▪ پس از هر بار تماس با حیوان دست هایتان را کاملا بشویید.

▪ فضولات سگ و گربه را روزانه از حیاط جمع کنید، به خصوص در نواحی ای که کودکان و حیوانات در آن بازی می کنند.

▪ جعبه شن محل دفع حیوانات را بپوشانید.

▪ دست کم سالی یک بار حیوانات خانگی را از لحاظ آلودگی انگلی آزمایش کنید.

▪ برنامه واکسیناسیون باید توسط دکتر دامپزشک و بعد از معاینه دقیق حیوان صورت گیرد. از دادن خود سرانه داروی انگل به حیوان خانگی خود جداً پرهیز کنید. شما می توانید با مراجعه به نزدیکترین کلینیک دامپزشکی از آنها درخواست واکسیناسیون و درمان انگلی حیوان خود را کنید.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا